تابعیت در ایران
تابعیت در ایران
تاریخچه تابعیت در حقوق ایران
تابعیت یک اصطلاح حقوقی جدیدی است که در قرون اخیر،وارد سیستم حقوقی ایران شده است. گرچه در گذشته نیز، بحث تابعیت وجود داشته ،اما می توان گفت که منشأ پیدایش تابعیت، همان منشأ حقوق بین الملل است.اما پیدایش قاعده تابعیت از زمانی بود که دولتها ی متعدد مستقلی در عرصه بین المللی به وجود آمده اند. تابعیت از لحاظ تاریخی در ایران بیشتر در زمینه ی حقوق شهروندان و غیر شهروندان و روابط فی مابین شان مطرح بود.در گذشته در ایران به جای اصطلاح اتباع از اصطلاح رعایا استفاده می شد.اما معیار تمیز اتباع ایرانی از غیرایرانی معلوم نبود. اما معیارهای عرفی از جمله متولد شدن در ایران و اقامت در ایران یا خضوع و فرمان برداری نسبت به پادشاه و یا پیروی از دین رسمی کشور ،ملاک های تعین تابعیت به شمار می آمد. برای مثال:در ایران باستان ،معیار تعیین تابعیت اراده شاه و امپراطور و فرمان برداری از عالی ترین مقام سلطنت عامل پیوند فرد با دولت بود. اما با پیدایش دین زرتشت، پیروی از آیین زرتشت معیار تابعیت قرار گرفت و در قانون اساسی مشروطیت به صراحت اصلی در مورد تابعیت واود نداشت. تا اینکه در سال 1308(ه.ش) قانون تابعیت مشتمل بر 16 ماده به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در سال 1309 دو ماده دیگر به نام متمم قانون تابعیت به آن اضافه شد و بلاخره قانون مدنی ایران ( مواد 976تا 991) در سال 1313 به تصویب رسید. پس از انقلاب اسلامی، در سال 1370 مواد 980 ،982 ،987 و 991 قانون مدنی اصلاح و تغییر پیدا نمود وماده 981 هم توسط کمسیون امور قضایی مجلس شورای اسلامی حذف گردید.در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز، دراصول 41 و 42 در مورد این که تابعیت ایران حق مسلم هر شهروند ایرانی است، مورد تاکید قرار گرفته است.
قواعد تابعیت در ایران | ||
1- به دست آوردن تابعیت ایران |
2-از دست دادن تابعیت ایران |
3-بازگشت به تابعیت ایران |
به دست آوردن تابعیت ایران : به سه شکل ممکن است :
1 |
به وسیله اجرای سیستم خون یا خاک |
2 |
به وسیله ازدواج |
3 |
به وسیله پذیرش به تابعیت ایران |
دارا شدن تابعیت در ایران به دو طریق ممکن است:
1-تابعیت اصلی |
1-به وسیله اجرای سیستم خون |
هر دو هنگام تولد یااحیانا اگر بعد از تولد باشد در نتیجه اموری است که به تولد مربوط می شوند. |
2-به وسیله اجرای سیستم خاک | ||
2-تابعیت اکتسابی |
1-به وسیله ازدواج تحمیل تابعیت |
1-ازدواج 2-تحمیل تابعیت به صورت تبعی |
به وسیله پذیرش به تابعیت ایران |
طبق قوانین ایران |
تابعیت اصلی
تابعیت اصلی یا تابعیت مبدا، تابعیتی است که از ابتدای تولد شخص،به حکم قانون به وی تحمیل می شود. این تحمیل تابعیت،از دو طریق امکان پذیر است : یکی از طریق خون و دیگری از طریق خاک .
ماده 976قانون مدنی ایران راه های دارا شدن تابعیت ایران را بیان نمود . طبق این ماده اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب میشود:
۱- کلیه‌ی ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آنها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آنها مورد اعتراض دولت ایران نباشد؛
توضیح : باید توجه داشت که این بند در بیان تابعیتی که مبتنی بر سیستم خاک باشد نیست بلکه یک اماره قانونی اقامتگاه محسوب می شود به عبارت دیگر ، اماره و فرض مقنن این است که کلیه کسانی که ساکن ایران باشند ایرانی محسوب می شوند .منظور از ساکنین ایران در این بند کسانی هستند که در زمان تثبیت وضعیت تابعیت ، در ایران اقامت داشته اند .بنابراین بند 1 ماده 976.ق.م. تاثیر موقتی داشته پس از تعیین تابعیت سکنه ایران در آن زمان ، بند مذکور کارآیی خود را از دست داده است. |
۲- کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از این که در ایران یا درخارجه متولد شده باشند؛
توضیح: این بند در بیان پذیرش سیستم خون توسط مقنن ایران به عنوان یک اصل می باشد. بر اساس این بند از ماده 976.ق.م. هرکس که پدر ش ایرانی باشد در هر کجا که متولد شود از لحاظ قواعد مربوط به تابعیت ایران،ایرانی محسوب می شود و با صرف نظر از پاره ای از اختلاف نظرها به این افراد ایرانی الاصل گفته می شود. |
۳- کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشند؛
توضیح: برای اعمال این بند جمع دو شرط لازم است : 1-تولد طفل در ایران ؛2-غیر معلوم بودن پدر و مادر . منظور از غیر معلوم بودن در این بند ، غیر معلوم حقیقی و غیر معلوم قانونی می باشد. |
۴- کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده به وجود آمده‌اند؛
توضیح: برای اعمال این بند ،جمع سه شرط لازم و ضروری است : 1-تولد طفل در ایران ؛2-تابعیت خارجی پدر و مادر ؛3-تولد یکی از پدر یا مادر در ایران . |
۵- کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به سن (18)هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آنها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است؛
توضیح: برای اعمال این بند ،جمع سه شرط لازم است : 1-تولد طفل در ایران؛ 2-تابعیت خارجی پدر ؛3-اقامت به مدت یک سال تمام پس از رسیدن به سن(18)سالگی. |
توضیح : بند سوم و چهارم و پنجم ماده 976.ق.م. نشان دهنده پذیرش استثنایی سیستم خاک توسط قانونگذار ایران می باشد. با توجه به پنج بند اول ماده 976.ق.م. ایران روشن می گردد که : بند دوم مربوط به پذیرش سیستم خون و بند سوم و چهارم و پنجم مربوط به سیستم خاک است. لذا در ایران پذیرش سیستم خون به صورت مطلق و سیستم خاک به صورت مشروط و مقید پذیرفته شده است.به عبارت دیگر سیستم اعطای تابعیت تولدی در ایران تلفیقی است .یعنی: سیستم اعطای تابعیت تولدی ایران مبتنی بر سیستم خون به عنوان یک اصل و سیستم خاک بطور استثنایی مورد پذیرش قرار گرفته است. |
چند نکته در مورد بند (4و5)ماده( 976)قانون مدنی
|
نکته1-طبق تبصره ماده976.ق.م. ایران، اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و کنسولی خارجه در ایران مشمول این بند نمی شوند. نکته2-طبق بند الف ماده 977.ق.م. هرگاه افراد مذکور در بند چهارم ماده 976.ق.م. بخواهند پس از رسیدن به سن 18 سال تمام ، تابعیت پدر خود را قبول کنند باید ظرف مدت یک سال ، درخواست کتبی به تصدیق دولت متبوع پدرش مبنی بر اینکه آنها را به تابعیت خود می پذیرد را به وزارت امور خارجه بدهند. نکته3-طبق بند ب ماده 977.ق.م. افراد مذکور در بند پنجم ماده 976.ق.م. اگر بخواهند پس از رسیدن به سن 18سال تمام به تابعیت پدر خود باقی بمانند باید ظرف یک سال ، درخواست کتبی خود به ضمیمه تصدیق دولت متبوع پدرشان را به وزارت امور خارجه تقدیم نمایند. نکته 4-طبق ماده 978ق.م. اگر طفلی در ایران از اتباع کشوری متولد شود که در آن کشورها : الف-اطفال متولد شده از اتباع ایرانی را تبعه خود محسوب نموده و ب-رجوع به تابعیت ایران را منوط به اجازه نمایند در این صورت با اطفال متولد شده از اتباع آن کشورها نیز به همین صورت (مندرج در نکته 3)رفتار خواهد شد. |
۶- هر زن تبعه‌ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند؛
۷- هر تبعه‌ی خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.
تبصره: اطفال متولد از نمایندگان سیاسی و قنسولی خارجه مشمول فقره ۴ و ۵ نخواهند بود.
با تامل در ماده 986ق.م. ایران می توان نتیجه گرفت که قانون ایران در مورد ازدواج زنان خارجی با مردان ایرانی ، سیستم وحدت تابعیت زوجین را پذیرفته است که بر طبق آن ، خانواده دارای تابعیت واحد بوده و آن تابعیت بر روابط زناشویی حاکم خواهد بود. |
ماده ۹۷۷
الف- هر گاه اشخاص مذکور در بند ۴ ماده ۹۷۶ پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام بخواهند تابعیت پدر خود را قبول کنند باید ظرف یک سال درخواست کتبی به ضمیمه‌ی تصدیق دولت متبوع پدرشان دایر به این که آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسلیم نمایند.
ب- هر گاه اشخاص مذکور در بند ۵ ماده ۹۷۶ پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام بخواهند به تابعیت پدر خود باقی بمانند باید ظرف یک سال درخواست کتبی به ضمیمه‌ی تصدیق دولت متبوع پدرشان دایر به این که آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسلیم نمایند.
ماده ۹۷۸
نسبت به اطفالی که در ایران از اتباع دولی متولد شده‌اند که در مملکت متبوع آنها اطفال متولد از اتباع ایرانی را به موجب مقررات تبعه خود محسوب داشته و رجوع آنها را به تبعیت ایران منوط به اجازه می‌کنند معامله متقابله خواهد شد.
احکام تابعیت
1-نسب مشروع |
2-نسب نامشروع |
1-نسب مشروع : نسبی است که بر پایه ازدواج صحیح بوده یا اینکه الحاق طفل قانوناً به پدر ممکن باشد.
آنچه که در مورد نسب مشروع حایز اهمیت است این است که تابعیت پدر در لحظه تولد طفل ، مناط اعتبار است نه قبل یا بعد از آن .
2-نسب نامشروع : نسبی است که شرایط مذکور در نسب مشروع را نداشته باشد. لذا در این رابطه باید توجه شود :
الف-آیا سیستم خون در مورد اطفال قابل اعمال است یا خیر ؟ |
پاسخ: در صورتی که اثبات نسب نامشروع ، مغایر با نظم عمومی نباشد ، سیستم خون ، قابل اعمال است. |
ب-اگر در نسب طفل شبهه به وجود آید طبق کدام قانون ، اثبات نسب صورت می گیرد؟ |
پاسخ: هر چند نسب از زمره ی مصادیق احوال شخصیه است و احوال شخصیه طبق ماده 7 قانون مدنی ایران ، تابع قانون دولت متبوع افراد است لیکن چون با شک در نسب طفل ، شک در تابعیت وی به وجود می آید لذا اثبات نسب به موجب قانون مقر دادگاه یعنی قانون محکمه ای خواهد بود که دعوا در آنجا مطرح است. |
ج-اگر اثبات نسب مغایر با نظم عمومی باشد چه قانونی ، قابل اعمال است؟ |
پاسخ: در این صورت تابعیت طفل براساس بند 3ماده 976ق.م. تعیین خواهد شد. منوط به اینکه طفل در ایران متولد شده باشد. اما در صورتی که طفل در ایران باشد و ندانیم که در کجا متولد شده است می توان از مقررات عام بند 1ماده976ق.م. استفاده نمود زیرا در مورد این اطفال ، تابعیت خارجی آنها مسلم نیست. |
تابعیت اکتسابی
تعریف اول :تابعیتی که از طریق تولد یا اموری که به تولد مربوط می شوند ؛حاصل نگردد تابعیت اکتسابی است.
تعریف دوم : هر گاه شخصی با فاصله ای بعد از تولد[1] یا با فاصله ای بعد از انعقاد نطفه [2] واجد تابعیت گردد این تابعیت را تابعیت غیرتولدی یا اکتسابی می گویند.
طرق تحصیل تابعیت اکتسابی
1-تحمیل تابعیت |
2-اخذ تابعیت |
تعریف تابعیت تحمیلی:هرگاه اراده فرد در بدست آوردن تابعیت کشوری دخیل نباشد ،تابعیت تحمیلی گفته می شود.
راه های بدست آوردن تابعیت تحمیلی
1-از طریق ازدواج |
2-از طریق تابعیت تبعی |
تحصیل تابعیت تحمیلی از طریق ازدواج : در مورد کسب تابعیت از طریق ازدواج ، دو وضعیت متصور است .
1 |
وضع زنان خارجی که شوهر ایرانی اختیار می کنند. |
2 |
وضع زنان ایرانی که شوهر خارجی اختیار می کنند. |
وضع زنان خارجی که شوهر ایرانی اختیار می کنند: طبق بند 6ماده976ق.م. ایران هر زن تبعه‌ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند؛تبعه ایران ، محسوب خواهد شد.
تابعیت ایرانی که برای زن خارجی به وجود می آید قطعی است یعنی :1-تغییر تابعیت های بعدی شوهر در آن تاثیری ندارد ؛ 2- با فوت یا طلاق شوهر ، تابعیت ایرانی زن ، خود به خود از بین نمی رود.
زنانی که به این طریق به تابعیت ایران در می آیند می توانند آزادانه بعد از فوت یا طلاق شوهر با اطلاع کتبی به وزارت امور خارجه به تابعیت اول خود بازگشت نمایند مشروط به اینکه :
|
الف |
هرگاه رابطه زوجیت این زنان بر اثر فوت شوهر خاتمه یابد و در هنگام فوت شوهر ، زن مذکور از شوهر ایرانی خود فرزند صغیر داشته باشد تا زمانی که اولاد صغیر وی به سن (18)سال نرسیده اند زن مذکور نمی تواند از حق خروج از تابعیت ایران استفاده نماید. اما در مورد طلاق از شوهر ایرانی خود ، وجود یا عدم وجود اولاد صغیر نمی تواند مانعی جهت خروج نامبرده از تابعیت ایران محسوب گردد. |
ب |
بعد از اینکه زن مذکور به تابعیت اول خود بازگشت نمود ؛حق داشتن اموال غیر منقول را تنها به اندازه ی خارجیان خواهد داشت. |
|
ج |
اگر زن مذکور ،بعد از خروج از تابعیت ایران ، بیش از مقداری که خارجیان حق تملک اموال غیر منقول را دارند دارای اموال غیر منقولی باشد یا این اموال بعداً از طریق ارث به وی برسد موظف است ظزف یک سال از تاریخ خروج از تابعیت ایران یا دارا شدن ملک از طریق ارث،آنرا به نحوی از انحاء به اتباع ایرانی منتقل نماید. |
د |
در صورت عدم رعایت موارد فوق ، اموال مزبور با نظارت دادستان محل به فروش رسیده و قیمت آن بعد از وضع مخارج فروش به زن یاد شده داده خواهد شد. |
وضع زنان ایرانی که شوهر خارجی اختیار می کنند: در مورد اینکه زن ایرانی باشد و شوهر خارجی سه حالت متصور است.
|
1 |
سیستم استقلال تابعیت: یا قانون کشور متبوع شوهر ، سیستم استقلال تابعیت را پذیرفته که در این حالت ، قانون دولت متبوع شوهر به زن اجازه داده است که به تابعیت خود باقی بماند و ازدواج باعث تحمیل تابعیت شوهر بر زن ایرانی نخواهد بود. در این صورت ،زن ایرانی ، بعد از ازدواج نیز به تابعیت ایرانی خود باقی خواهد ماند. در این حالت ، زوجین دارای استقلال مطلق تابعیت می باشند. |
|
2 |
سیستم اخختیار تابعیت: یا قانون کشور متبوع شوهر ، زن را مخیر می کند بین تابعیت ایرانی و تابعیت دولت متبوع شوهرش یکی را انتخاب نماید . در این صورت اگر زن بخواهد به تابعیت کشور متبوع شوهر در آید خروج از تابعیت ایران ، برای او زمانی ، قابل تصور است که وزارت امور خارجه با آن موافقت نماید ؛حتی ممکن است وزارت امور خارجه با تغییر تابعیت او موافقت ننماید. |
|
3 |
سیستم وحدت تابعیت: یا قانون کشور متبوع شوهر سیستم وحدت تابعیت زوجین را پذیرفته باشد که در این صورت زن به تابعیت دولت متبوع شوهرش در خواهد آمد. (سلب تابعیت ایرانی زن بطور موقت ) بعد از تغییر تابعیت زن بر اثر ازدواج ، این زنان ، حق داشتن اموال غیر منقول را در ایران در حدی که موجب سلطه اقتصادی خارجیان نگردد خواهند داشت. تشخیص این امر توسط کمیسیونی مرکب از وزرای کشور، اطلاغات و امور خارجه خواهد بود. |
تحصیل تابعیت تبعی
سوال: فردی از دولت ایران ، تقاضای تابعیت نموده و دولت ایران هم با اعطای تابعیت ایران به وی ممکن است موافقت نماید آیا اثر تحصیل تابعیت وی شخصی است یا آنکه تحصیل تابعیت وی دارای اثر تبعی بر روی سایر افراد فامیل و خانواده اش می باشد؟ |
پاسخ: طبق ماده 984ق.م. ایران : »در صورتی که تحصیل کننده تابعیت ایران ، مرد باشد همسر و فرزندان صغیر وی به صورت غیر ارادی به تابعیت ایران در خواهند آمد ؛ و طبق ماده 985ق.م. ایران ، فرزندان غیر صغیر نامبرده ، تابع احکام تحصیل تابعیت ایران خواهند بود . برای خروج از تابعیت ایرانی همسر و فرزندان صغیر نیز ماده 984ق.م. یک روش منطقی را پیش بینی نموده است. |
تحصیل تابعیت ایران چنانچه یک خارجی بخواهد از طریق ورود داوطلبانه به تابعیت ایران در آید در این صورت برای پذیرش به تابعیت ایران رعایت موارد زیر الزامی است:
1 |
تشریفات پذیرش به تابعیت ایران |
2 |
شرایط ماهوی پذیرش به تابعیت ایران |
تشریفات پذیرش به تابعیت ایران
منظور از تشریفات پذیرش به تابعیت ایران چیست؟منظور از تشریفات ، امور شکلی مربوط به پذیرش به تابعیت ایران است. این شرایط در ماده 983ق.م. ایران بیان گردید.طبق این ماده کسانی که می خواهند به تابعیت ایران در آیند باید مستقیما یا توسط ولات یا حکام ،مدارک زیر را به وزارت امور خارجه تسلیم نمایند:
1 |
درخواست پذیرش به تابعیت ایران |
2 |
سواد مصدق هویت شخص تقاضا کننده و همسر و اولاد وی |
3 |
تصدیق نامه نیروی انتظامی در خصوص مدت اقامت شخص متقاضی در ایران |
4 |
تصدیق نامه نیروی انتظامی در خصوص نداشتن سوء سابقه |
5 |
تصدیق نامه نیروی انتظامی در خصوص داشتن مکنت کافی یا شغل معین برای تامین معاش. |
نکات مهم
نکته اول |
وزارت امور خارجه در صورت لزوم ، اطلاعات و مدارک فوق را تکمیل نموده و به هیات وزیران ارسال می نماید و هیات وزیران در خصوص قبول یا رد تقاضا تصمیم خواهد گرفت. |
نکته دوم |
با توجه به موارد فوق ، مدارک تحصیل تابعیت صرفا به وزارت امور خارجه تسلیم می شود و این وزارتخانه تصمیمی در خصوص قبول یا رد تقاضا نخواهد گرفت بلکه اتخاذ تصمیم با هیات وزیران خواهد بود که آن هیات نیز در اتخاذ تصمیم نیاز به هیچ گونه استدلال ندارد. |
شرایط ماهوی پذیرش به تابعیت ایران: 1-حداقل شرایط مورد نیاز جهت درخواست پذیرش به تابعیت ایران؛2-شرایط اعمال حق(شرط اهلیت).
حداقل شرایط مورد نیاز جهت درخواست پذیرش به تابعیت ایران
1-شرط اقامت ؛2-شرط لیاقت ؛ 3-شرط مکنت .این شرایط از جمع ماده (979) و ماده(983) ق.م. به شرح ذیل قابل استنباط است:ماده ۹۷۹چنین مقرر می دارد: اشخاصی که دارای شرایط ذیل باشند می‌توانند تابعیت ایران را تحصیل کنند:
۱- به سن هجده سال تمام رسیده باشند؛
۲- پنج سال اعم از متوالی یا متناوب در ایران ساکن بوده باشند؛
۳- فراری از خدمت نظامی نباشند؛
۴- در هیچ مملکتی به جنحه‌ی مهم یا جنایت غیرسیاسی محکوم نشده باشند.
نکته : در مورد فقره‌ی دوم این ماده مدت اقامت در خارجه برای خدمت دولت ایران در حکم اقامت در خاک ایران است.
نکته : برای اشخاص زیر رعایت شرط اقامت لازم نیست :
ماده ۹۸۳ چنین مقرر می دارد : درخواست تابعیت باید مستقیماً یا به توسط حکام یا ولات به وزارت امور خارجه تسلیم شده و دارای منضمات ذیل باشد:
۱- سواد مصدق اسناد هویت تقاضاکننده و عیال و اولاد او؛
۲- تصدیقنامه‌ی نظمیه دایر به تعیین مدت اقامت تقاضاکننده در ایران و نداشتن سوءسابقه و داشتن مکنت کافی یا شغل معین برای تأمین معاش. وزارت امور خارجه در صورت لزوم اطلاعات راجعه به شخص تقاضاکننده را تکمیل و آن را به هیأت وزرا ارسال خواهد نمود تا هیأت مزبور در قبول یا رد آن تصمیم مقتضی اتخاذ کند. در صورت قبول شدن تقاضا، سند تابعیت به درخواست کننده تسلیم خواهد شد.
برای اشخاص زیر رعایت شرط اقامت لازم نیست اینان پس از تقاضای ورود به تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دولت ورود آنها را به تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران صلاح بداند بدون رعایت شرط اقامت ممکن است با تصویب هیأت وزیران به تابعیت ایران قبول شوند.
1-کسانی که به امور عام‌المنفعه‌ی ایران خدمت یا مساعدت شایانی کرده باشند ؛
2- اشخاصی که دارای عیال ایرانی هستند و از او اولاد دارند ؛
3-کسانی که دارای مقامات عالی علمی و متخصص در امور عام‌المنفعه می‌باشند .
شرط اهلیت |
طبق ماده979 ق.م. ایران ،سن قانونی برای درخواست تابعیت ایران (18)سال تمام می باشد.بنابراین شخص خارجی براینکه بتواند این حق را اعمال نماید باید سن قانونی برای تقاضای تابعیت ایران را داشته باشد. |
آثار پذیرش به تابعیت ایران
برای بررسی پذیرش به تابعیت ایران باید بدانیم که : مبداء آثار پذیرش طبق قانون مدنی چیست ؟ و آثار پذیرش به تابعیت ایران در رابطه با خانواده متقاضی چگونه است؟
مبداء آثار پذیرش به تابعیت ایران | |
اصل |
به عنوان یک قاعده ، مبداء آثار پذیرش به تابعیت ایران از تاریخ صدور سند تابعیت ایران برای فرد خارجی است. |
استثناء |
در مورد آثار تحمیلی تابعیت نسبت به اولاد ، مبداء آثار ، تاریخ تقاضا نامه می باشد. |
آثار پذیرش به تابعیت ایران در رابطه با خانواده متقاضی
1 |
آثار نسبت به اولاد کبیر: تحصیل تابعیت ایرانی پدر به هیچ وجه درباره اولاد او که در تاریخ تقاضانامه به سن هجده سال تمام رسیده‌اند مؤثر نمی‌باشد.(ماده 985ق.م.) |
2 |
آثار نسبت به اولاد صغیر: زن و اولاد صغیر کسانی که بر طبق این قانون تحصیل تابعیت ایران می‌نمایند تبعه‌ی دولت ایران شناخته می‌شوند ولی زن در ظرف یک سال از تاریخ صدور سند تابعیت شوهر و اولاد صغیر در ظرف یک سال از تاریخ رسیدن به سن هجده سال تمام می‌توانند اظهاریه‌ی کتبی به وزارت امور خارجه داده و تابعیت مملکت سابق شوهر و یا پدر را قبول کند لیکن به اظهاریه‌ی اولاد اعم از ذکور و اناث باید تصدیق مذکور در ماده ۹۷۷ ضمیمه شود.(ماده 984ق.م.) |
3 |
آثار نسبت به زوجه :تحصیل تابعیت ایرانی توسط شوهر خانواده باعث می شود که همسر وی نیز ایرانی محسوب شود اما این زن می تواند ظرف یک سال از تاریخ صدور سند تابعیت با دادن اظهاریه کتبی به وزارت امور خارجه تابعیت مملکت سابق شوهر خود را قبول کند. |
آثار پذیرش به تابعیت ایران در رابطه با خود شخص
1-انجام خدمت نظام وظیفه (بند3ماده 979ق.م.)2-اطاعت و وفاداری نسبت به دولت ایران (که شامل رعایت قوانین و مقررات نظامات مملکتی و احترام به حیثیت و شئون ملی ایران می گردد)
موارد حصری محدودیت تصدی مناصب از حقوق سیاسی در حقوق مدنی ایران
طبق ماده 982ق.م. اشخاصی که تحصیل تابعیت ایرانی نموده یا بنمایند از کلیه‌ی حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره‌مند می‌شوند لیکن نمی‌توانند به مقامات ذیل نائل گردند:
۱- ریاست جمهوری و معاونین او؛
۲- عضویت در شورای نگهبان و ریاست قوه قضاییه؛
۳- وزارت و کفالت وزارت و استانداری و فرمانداری؛
۴- عضویت در مجلس شورای اسلامی؛
۵- عضویت شوراهای استان و شهرستان و شهر؛
۶- استخدام در وزارت امور خارجه و نیز احراز هر گونه پست و مأموریت سیاسی؛
۷- قضاوت؛
۸- عالی‌ترین رده فرماندهی در ارتش و سپاه و نیروی انتظامی؛
۹- تصدی پست‌های مهم اطلاعاتی و امنیتی .
از دست دادن تابعیت ایران
|
از دست دادن تابعیت ایران به اشکال زیر قابل تصورر است :
از دست دادن تابعیت ایران در اثر ازدواج :زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده و دولت متبوع شوهرشان سیستم وحدت تابعیت را پذیرفته است موجب از دست دادن تابعیت می گردد. از دست دادن ارادی تابعیت ایران: در دو حالت قابل تصورراست : 1-رد(اعراض) تابعیت ایران 2-ترک تابعیت ایران |
رد تابعیت ایران
رد(اعراض) تابعیت ایران |
طبق بند الف ماده 977 هر گاه اشخاص مذکور در بند ۴ ماده ۹۷۶( کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران متولد شده به وجود آمده‌اند) می توانند ظرف یک سال پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام تابعیت ایران را رد نمایند. مشروط بر اینکه ظرف یک سال درخواست کتبی به ضمیمه‌ی تصدیق دولت متبوع پدرشان دایر به این که آنها را تبعه خود خواهد شناخت به وزارت امور خارجه تسلیم نمایند. |
اولاد صغیر مرد خارجی که تابعیت ایران را تحصیل نموده می توانند ظرف یک سال پس از رسیدن به (18)سال تمام ، تابعیت ایران را رد نمایند.(ماده 984ق.م. ) |
همسر مرد خارجی که تابعیت ایران را تحصیل نموده می تواند ظرف یک سال از تاریخ صدور سند تابعیت شوهرش ، تابعیت ایران را رد نماید.(ماده 984 ق.م. ) |
ترک تابعیت ایران
|
قانونگذار برای ترک تابعیت ایران شرایطی پیش بینی کرده است .طبق ماده ۹۸۸ق.م اتباع ایران نمی‌توانند تبعیت خود را ترک کنند مگر به شرایط ذیل:
|
ضمانت اجرای عدم رعایت شرایط مربوط به ترک تابعیت ایران
1 |
عدم اعتبار ترک تابعیت متقاضی و بقای تابعیت ایرانی یا سلب تابعیت از وی؛ |
2 |
فروش کلیه اموال غیر منقول متعلق به وی با نظارت دادستان و ارائه قیمت آنها بعد از وضع مخارج فروش؛ |
3 |
محرومیت از وزارت ، معاونت وزارت و عضویت در مجلس شورای اسلامی و انجمن های ایالتی و بطور کلی هر شغل دولتی. |
نکته : طبق تبصره ماده 989ق.م. هیأت وزیران می‌تواند بنا به مصالحی به پیشنهاد وزارت امور خارجه تابعیت خارجی مشمولین این ماده را (که مطابق مقررات ، ترک تابعیت کرده اند) به رسمیت بشناسد. به این گونه اشخاص با موافقت وزارت امور خارجه اجازه‌ی ورود به ایران یا اقامت می‌توان داد.
آثار ترک تابعیت ایران
نسبت به خود شخص:شخصی که تابعیت ایران را ترک می نماید دیگر ایرانی محسوب نشده ،در نتیجه نمی تواند از حقوق و مزایایی که برای ایرانیان مقرر است استفاده نماید. |
نسبت به خنواده شخص:اولاد کبیر این شخص از تبعیت ایرانی خارج نمی شوند مگر اینکه اجازه هیات وزیران شامل آنها هم بشود. اولاد صغیر همانند اولاد کبیر هستند. زوجه نیز همانند اولاد(کبیر و صغیر) است. |
در مورد زن ایرانی که تابعیت ایران را ترک می کند اگر این زن دارای فرزندانی باشد که : 1-فاقد پدر یا جد پدری باشند ؛ 2-کمتر از (18)سال داشته یا به دلایل دیگری محجور باشند؛3-مادر در ضمن تقاضای خود ،تقاضای ترک تابعیت آنها را بنماید.
در این صورت اگر هیات وزیران موافقت نماید ؛فرزندان این زن نیز تابعیت ایرانی خود را از دست خواهند داد.
استثناء : فرزندان زن مذکور که بین (18) تا (25) سال هستند نیز می توانند به تبع مادر ، تقاضای ترک تابعیت ایران را بنمایند.
بازگشت به تابعیت ایران
اصل بر این است که طبق ماده 990 |
از اتباع ایران کسی که خود یا پدرشان موافق مقررات، تبدیل تابعیت کرده باشند و بخواهند به تبعیت اصلیه خود رجوع نمایند به مجرد درخواست به تابعیت ایران قبول خواهند شد مگر آن که دولت تابعیت آنها را صلاح نداند. |
استثناء |
در مورد زنان ایرانی که بر اثر ازدواج ،تابعیت خود را تغییر داده و بخواهند دوباره به تابعیت ایرانی خود رجوع نمایند ؛صرف درخواست برای بازگشت آنها به تابعیت ایرانی کافی می باشد. |
نکته : زنان ایرانی که بر اثر ازدواج ، تابعیت ایرانی آنان موقتا سلب شده و در اثر تفریق یا فوت شوهر به تابعیت ایرانی خود بازگشت می نمایند از جمیع حقوق و مزایایی که برای سایر ایرانیان مقرر است برخوردار خواهند شد.
